Runy (alfabet runiczny) - alfabet używany do zapisu przez ludy germańskie i celtyckie. Niekiedy nazwę "runy" odnosi się także do systemów piśmienniczych stosowanych przez ludy tureckie (tzw. alfabet Orkhon) oraz Madziarów (Węgrów) (tzw. Székely Rovásírás). Używany również w obrzędach magicznych. Słowo *run oznacza 'tajemnicę, sekret'.
Według wierzeń nordyckich runy podarował ludziom bóg Odyn. Najprawdopodobniej alfabet ten został zapożyczony od ludów północnej Italii (alfabet alpejski). Niektórzy badacze zwracają uwagę na jego powiązania z alfabetem hebrajskim czy fenickim.
Runy były używane do zapisu krótkich inskrypcji w drewnie, metalu czy na kamieniach (tzw. kamienie runiczne). Kształt liter tego alfabetu był tak dostosowany, by ułatwiał zapis na takich powierzchniach (głównie proste linie, mało łuków).
Najstarsze zapisy runiczne pochodzą z 200 r., ale prawdopodobnie są one dużo starsze. Te wczesne runy zapisywane są aż do 650 r. tzw. futharkiem (od pierwszych sześciu run: f - u - th - a - r - k) liczącym 24 znaki. Są one bardzo krótkie i trudne do przetłumaczenia. Później alfabet runiczny zaczął się różnicować: w Norwegii i Szkocji używano futharku z 16 lub 18 runami, natomiast w Anglii rozwinął się futhark z 28 runami. Runami zapisywano głównie języki germańskie, choć odnaleziono kilka zapisów w łacinie. Przestano je używać około roku 1000, poza jedynie Skandynawią, gdzie przetrwały jeszcze kilka wieków. Ale i tam wyparł je wreszcie alfabet łaciński.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz